Ergens onderweg zijn we vergeten wat het betekent om verantwoordelijkheid te dragen. Dat geldt voor veel beroepen, maar in geen enkel vak wordt het zo scherp aan de kaak gesteld als bij de politie. Het nieuws dat er agenten zijn die weigeren Joodse objecten te bewaken omdat Israël zich op dat moment misdraagt in het Midden-Oosten, raakte me dieper dan ik had verwacht. Niet omdat ik een groot voorvechter van de Joodse zaak ben — geloof me, m’n dikke snikkel — maar omdat het iets essentieels raakt: het idee dat je, als agent, ongeacht je persoonlijke voorkeuren en meningen, zorgt voor de veiligheid van iedereen. Iedereen.
Dat Israël het Midden-Oosten op zijn kop zet, zegt niets over de rechten van Joodse burgers hier, in Nederland. We hebben het hier niet over geopolitiek, we hebben het over basale veiligheid. Het zou niet uit moeten maken wat je vindt van Netanyahu, of je sympathie ligt bij de Palestijnen of bij de Israëliërs. Het gaat erom dat je, als onderdeel van de politie, de eed hebt afgelegd om burgers te beschermen. Punt. En als je die keuze niet kunt maken — om boven je persoonlijke gevoelens te staan — dan moet je misschien eens nadenken over je geschiktheid voor dat uniform.
De implicaties zijn groter dan alleen de Joodse gemeenschap. Wat betekent het als een agent het recht voelt om te zeggen: “Dit bewaak ik niet, want ik ben het niet eens met wat mensen van die afkomst doen”? Als je dat argument doorvoert, waar eindigt het dan? Wat gebeurt er bij de volgende Ramadan als er een dreiging is richting een moskee? Zullen dezelfde agenten dan ook zeggen: “Sorry, ik heb geen zin om moslims te beschermen, want ik ben het niet eens met de politieke acties van sommige islamitische landen”? Dat is een doodenge gedachte. Het hek is dan echt van de dam.
Je kunt je afvragen: is dit niet een symptoom van iets groters, iets fundamentelers? Een bredere verzuring in de maatschappij, waarbij mensen niet meer kunnen loskoppelen wat er in de wereld gebeurt van hun eigen directe omgeving? Want wat er gebeurt in Israël en Palestina, hoe vreselijk ook, heeft geen directe link met de veiligheid van Joodse burgers in Nederland. Die mensen hebben net zoveel recht om zich veilig te voelen als wie dan ook. Het is absurd om hen te laten boeten voor de acties van een regering die ze misschien niet eens steunen. En toch lijken sommige agenten precies dat te doen: ze maken een politieke beslissing op basis van hun persoonlijke opvattingen en leggen die op aan de mensen die ze horen te beschermen.
Wat mij echt zorgen baart, is de precedentwerking. Als we vandaag toestaan dat Joodse objecten niet beschermd worden omdat een paar agenten zich daar ongemakkelijk bij voelen, waar stopt het dan? Kunnen agenten dan in de toekomst kiezen welke bevolkingsgroepen ze wel of niet willen beschermen? Wat als er morgen een bedreiging is voor een LGBTQ-evenement? Zal een agent dan zeggen: “Nee, dat is niet mijn zaak, ik ben het niet eens met hun levensstijl”? Gaan we echt die kant op?
We staan hier aan het begin van een glijdende schaal. Een samenleving valt niet in één keer uit elkaar. Het is niet alsof we op een dag wakker worden en ineens in een dystopie leven waar bepaalde bevolkingsgroepen aan hun lot worden overgelaten. Het gaat sluipend. Stapje voor stapje, als we dit soort uitzonderingen toelaten. Het begint met een paar agenten die geen Joodse objecten willen bewaken. Dan komt er een volgende groep die geen zin heeft om een ander te beschermen. Voor je het weet, is het systeem dat we allemaal voor vanzelfsprekend hielden, uitgehold.
Dit raakt me omdat het veel meer zegt over Nederland dan over Israël. Het zegt iets over hoe wij hier omgaan met de verantwoordelijkheden die horen bij ons beroep. Hoe wij als samenleving omgaan met de vraag of iedereen hier zich veilig moet kunnen voelen, ongeacht hun afkomst, religie of seksuele geaardheid. En als we dat principe nu al laten schieten, zelfs op zo’n klein niveau, wat blijft er dan over van onze zogenaamde normen en waarden?
Het gaat niet om de vraag of je pro-Joods bent, pro-Islam, pro-wat-dan-ook. Het gaat om het besef dat je in een beschaafd land woont waar veiligheid niet selectief hoort te zijn.